Özet

• Türk siyasi sistemi hakkında genel-değerlendirme, demokratik-hukuk devletinde ciddi açık/eksikler bulunduğudur. Yönetim temel işlevlerine dair genel-değerlendirme, yetersiz, kesintili ve güvencesizdir.

 

• Demokratik başarısızlıkla yönetime dair işlevsizlikler eşleşmişse doğru-yerinde hassasiyet, kurumlaradır. Halkın demokrasiye dair tercihi sabitse ilk düzeltilmesi gereken, temel tercihin hayata geçiş mekanikleri kurumlardır.

 

• Yönetime dair olumsuzlukların ana zemini Hükümet-İdare etkileşimidir. Politika-kurum eşleşme problemleri bahsin anahtarıdır. Kurumların varlık ve işlevselliğine saygı, piyasa ilkelerine bağlılıkla eşleştiğinde ideal olan devrededir.

 

• Halkoylamasıyla kabul edilmiş başkanlık rejimi devrede, millet-devlet rabıtası bir şekilde işletilebilmektedir. Devlet-idare rabıtasıysa politika-kurum eşleşme tahribatından dolayı aksak, yer yer kopuktur.

 

• Mevcut durum sadece idari-teknik düzeyde geçici aksaklık değildir. Durum, millet temel-yasasıyla devlet ve idareye dönük karakterinin pratiğe iradi aktarılmamasıdır. Bozulan ve boşlukta bırakılan politika-kurum eşleşmeleri, şeklî Anayasa’ya da aykırıdır. 

 

• Dışarıda yerindelikli politika ve başarılı uygulamaların tümünde politika-kurum eşleştirmeleri kritiktir. Çoğunda politik yerindelikleri düşük maliyetli yüksek çıktılar şeklinde pratiğe aktaran, kurumlaşma becerileridir.

 

• Demokratik karar saygınlığıyla makroekonomik kaynak etkinliğini dengelemek esastır. Bunun için politika-kurum eşleşme gereklerine riayet, eşleştirmede maharet şarttır. Gerçek reform budur.