Günümüz finans dünyasında siyasi risk ölçümleri şahsi fikir ya da alışverişi yoluyla yapılamaz. Siyasi risk ölçümleri tek başına medya yorumuna, finans sektörünün pozisyona dayalı algısına ya da siyasi aktörlerin söylemlerine bırakılamaz. Salt akademisyen yaklaşımıysa somut ve etkinlik kazanan gerçeklikle dengelenmelidir.

Şirketlerin stratejik yapılanmasında gerek profesyonellik gerek sahiplik hakları bakımından terk edilemeyen alanlardan biri de budur: Siyasi riski ölçmek ya da değerlendirme yetki tekeli. Karar mimarilerinde siyasi risk ölçüm ve algılamasının “kaptan”da olduğu fikri, bir kalıp olarak yerleşmiştir. Bu kalıp işlevsel olmadığı gibi tehlikelidir de.

Günümüzde siyasi risk ölçümleri gelişmiş tekniklere dayalı ve geçerlilik kazanmakla birlikte Türkiye bakımından durum değişiktir: Türkiye’nin siyasi riskleri ya da istikrarı; taraflı, kopuk ve zamansız ölçülmektedir. Taraflıdır; demokrasi-şeffaflık-yönetişim kriterleriyle siyasi karar mimarileri ve bürokratik derinliklerden başlayarak birçok analiz unsuru ihmal edilmektedir. Taraflıdır; döviz rezervi-ödeme güçleri ile başlayan seriler “fon”da esastır. Kopuktur; iki yüz adetlik deste içinde bir siyasi sistem olarak Türkiye ölçümüne dayalıdırlar. Kopuktur; somut siyasi süreçle bağını gerek akademik gerek iş modeli itibariyle kuramamaktadır. Bebek ölüm sayısı, 100.000 kişiye düşen polis sayısı, v.b. ile siyasi istikrar ölçümü yapılamaz.

Zamansızdır; siyasi süreç oluşur, akar, geçer, ölçüm yapılır. Bu tarz, modern dünya ve Türkiye’nin geldiği noktada geçerli olamaz. “Sıfır-Bir” modelleri değil “İhtimal-Muhtemel-Ciddi-Kat’i” modelleri ve “Etkinlik Kazanan Somut Gerçeklik” modellerine geçilmelidir. Referans siyasi sistem istikrar ölçümlerinde yapılan da budur zaten. Zamansızdır; gerçekleşenler sayısallaştırılıp tablolara dönüştürülecek, üstünden üç ay geçecek, analiz edilecek, istikrarınız-riskiniz budur denilecek. Bu, kabul edilebilecek bir tarz değildir. Makul, akılcı, tecrübî de değildir. Zamansızdır; yayımlama zamanı üç beş ay sonra ve “farklılaştırılmış çemberlere göre” olan bir ölçüm, adil de değildir.

Siyasi İstikrar İndeksi tüm bu hususlarda makul-akılcı ve tecrübe edilmiş çözümler üretmektedir. Akademik denetim bir yana, test edilmeye açık ve güncel olarak yayımlanmaktadır. Temel Statüsü, denetim prosedürü, akademik ve çalışma modeli olarak benzerlerinden üstündür. Yanı sıra yurt dışı çalışmaların aylar sonra yayımladığı rakamları güncel ve hemen tamamının ortalaması olarak kullanıcılarına sunabilmektedir.

Siyasi risk ölçme, alma, yönetme, optimize etme, değişim ve değerlemesini güncelleme, ekonomik değerleri siyasi risk karşısında koruma ve geliştirme bakımından Sİİ kapsamındaki çalışmalar vazgeçilmezdir. Sİİ mali piyasalar bakımından esasen iki tür hedefe göre farklılaştırılmış olarak kullanılabilir:

İlki; zaman bakımından mali piyasa aktörünün konumunu tayin edebilmektir. Buna göre nasıl ekonomik konjonktürün genişleme-daralma dalgasında olunduğu ekonomik parametrelerle takip edilebilmekteyse siyasi iktidarın da ekonomik dalgaya nazaran konumu makul-akılcı-isabetli olarak tayin edilebilir. Bu tayinin ekonomik değeri mali piyasa aktörleri bakımından kritiktir. Ekonomik dalgalanmanın şiddeti-süresi-etkisi bakımından siyasi iktidarın konumu kritiktir.

İkincisi; mali piyasa aktörünün kıymet bakımından pozisyon dağılımını ve bunların zamanlamasını etkileyen yönüyle siyasi istikrarın “bileşeninin” bilinmesidir. Bu sebeple Sİİ kapsamında alt sektörler de yayımlanmakta/sunulmaktadır. Siyasi istikrarın nispi sabit değişkenler (Parlamento Destek ve Yapısı ile Temel Meşruiyet Normları gibi) bakımından “kararlı değişimleri” bu bakımdan kritiktir. Öte yandan siyasi istikrarın nispi değişken alt sektörleri bakımından meydana gelen “kararsız değişimleri” ilkiyle bir ve aynı değerde değildir. Siyasi istikrar değişmekte ancak anlamı farklıdır. Bu husus mali piyasa aktörü nezdinde uzun-kısa dönem stratejik karar bakımından kritiktir

Kısaca Sİİ’nin faydası; istikrar indeksleri siyasi destek ve siyasi performans ölçümlerinin zeminidir. Karar ve etki analizlerinin tüketilmesi, bürokratik performans ölçümlerinin düzgün yürütülmesi, ancak, uzun dönem istikrar indekslerinin izlenmesiyle mümkün ve sağlıklıdır. Anglo Sakson genel idari uygulamasında, Dünya Bankası’nın kurumsal yapılanmasında tarihî dizge, önce istikrar sonra destek ve performans ölçüm ve analizleridir.